آیه صلواتآیه صلوات به آیه ۵۶ احزاب، درباره صلوات خدا و فرشتگان بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفبه آیه ۵۶ سوره احزاب "آیه صلوات" می‌گویند: (ان الله وملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما)؛ "خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید بر او درود فرستید و به فرمانش بخوبی گردن نهید".این آیه از علاقه خاص خداوند و فرشتگان به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم سخن می‌گوید و به مؤمنان نیز دستور می‌دهد بر پیامبر درود فرستند؛ زیرا مقام پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آن قدر والا است که آفریدگار جهان هستی و تمام فرشتگان بر او درود می‌فرستند؛ از این رو، سزاوار است مؤمنان نیز با این پیام آفریدگار جهان هستی هماهنگ شده، و بر او درود و سلام فرستند. وقتی این آیه نازل شد، کعب بن عجزه از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پرسید: سلام بر تو را می‌دانیم؛ اما صلوات بر تو چگونه است؟ پیامبر فرمودند: بگویید: "اللهم صل علی محمد و آل محمد… ". ۲ - محسنات بیانی آیه مذکوراین آیه دارای یکی از محسنات بیانی است که به آن " صرف الخزانه " می‌گویند؛ یعنی لفظ متعددالمعنایی را بیاورند و به تناسب، معانی متعدد آن را اراده کنند؛ مانند: "صلاة" که در لغت به معنای دعا است؛ اما در این آیه "صلاة" از جانب خدا به معنای رحمت ، و از جانب ملائکه به معنای استغفار و از طرف بندگان به معنای طلب رحمت است. برخی گفته‌اند گرچه صلاة از جانب خداوند به معنای رحمت است، اما مراد از آن در این جا اعتنا و اشاره به شرف و بلندی مرتبه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است؛ لذا بزرگداشت خداوند در حق حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با گفتن (ان الله وملائکته یصلون علی النبی) رساتر از بزرگداشت آدم با امر به سجده فرشتگان است. ۳ - حکم صلواتدرباره حکم وجوب و استحباب صلوات میان فقها اختلاف است. تمام فقهای امامیه صلوات را در تشهد اول و دوم نماز ، واجب می‌دانند و در غیر آن مستحب؛ اما از فقهای اهل سنت تنها شافعی آن را در تشهد دوم واجب می‌داند. احمدبن حنبل نیز در یکی از دو روایت منقول از او، همانند شافعی فتوا داده است. [۲]
منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، ج۱۶، ص۳۴۳-۳۴۴ و ۳۳۸.
[۳]
منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، ج۱۶، ص۳۳۸.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه صلوات». |